Het is tijd dat de overheid zich actief gaat bemoeien met de mediasector en de creatieve industrie. Het is heel zorgelijk dat in die sectoren de middellaag van MKB-bedrijven aan het verdwijnen is. Dat zei Ton van Mil, als een van zijn laatste wapenfeiten als directeur van Media Perspectives, bij de presentatie van de Monitor creatieve industrie 2023.
Uit die Monitor blijkt dat het aantal ZZP’ers in de creatieve industrie nog steeds toeneemt. In 2022 werd bijna 52 procent van alle banen in de sector ingevuld door zelfstandigen. “Dat is heel zorgelijk”, zei Van Mil tijdens een paneldiscussie. Het duidt er volgens hem op dat er alleen een toplaag van grote bedrijven is overgebleven met daaronder een grote groep zelfstandigen.
We moeten van deze ontwikkeling niet in paniek raken, meent Van Mil. Het is volgens hem wel tijd voor ouderwetse industriepolitiek. De grote mediabedrijven zouden meer ruimte moeten krijgen voor consolidatie zodat ze beter kunnen concurreren met de grote buitenlandse partijen. Tegelijkertijd zou de overheid een programma moeten opzetten voor de groei van bedrijven met 50 tot 250 werknemers. Die middelgrote ondernemingen zorgen voor bewegelijkheid en innovatie in de mediasector.
Daarom is het volgens Van Mil ook zo belangrijk dat er op het Media Park een campusorganisatie is gekomen. Die kan de verbinding maken met het onderwijs, zoals met MBO College Hilversum en Hogeschool Utrecht. “Maar er is additioneel ook groei nodig van kleine bedrijven naar middelgrote. Daar zou de ROM Utrecht Regio voor kunnen zorgen met zijn investeringsfonds.”
Het pleidooi van Van Mil werd niet direct omarmd door topambtenaar Barbera Wolfensberger (OCW), die kort daarvoor de Monitor creatief industrie in ontvangst had genomen. “Ik ben wel blij dat uit de Monitor blijkt dat de sector weer groeit”, zei ze. “Deze cijfers helpen enorm om in de gesprekken met andere ministeries en de politiek het belang van de creatieve sector te laten zien.”
De groei die Wolfensberger aanhaalde, was ook te zien in Hilversum. Na een flinke dip in de jaren tussen 2010 en 2020, zit er weer groei in het aantal banen in de creatieve industrie in Hilversum, blijkt uit de Monitor. Er kwamen tussen 2019 en 2022 in totaal 520 banen bij.
Tussen 2010 en 2020 daalde het aantal banen in Hilversum nog met 920. Het zijn vooral de subsectoren ‘creatieve zakelijke dienstverlening’ (+7,1%) en ‘kunsten en cultureel erfgoed’ (+5,1%) die voor groei zorgen. Ook aan de daling van het aantal banen in media- en entertainment in Hilversum is een eind gekomen. Die subsector groeide tussen 2019 en 2022 heel licht met 0,5%.
Deze ontwikkeling bevestigt het beeld uit de Monitor dat de grote steden minder aantrekkelijk zijn voor de creatieve industrie. Waar voorheen steden als Amsterdam de creatieve industrie domineerden, is er nu meer verspreiding van banen naar kleinere steden en andere delen van Nederland.
Het lijkt er op dat traditionele voordelen van grote steden voor de creatieve industrie nu deels ombuigen naar nadelen voor ondernemers in die sector. Factoren die daarbij een rol kunnen spelen zijn volgens de onderzoekers het tekort aan betaalbare woonruimte en het ontbreken van geschikte huisvesting voor ondernemingen.
