25 maart 2019

NOS experimenteert met robotjournalistiek

Dynamische velden NOS-robot
Laatste update: 25 mrt '19 - 10:10

Is het mogelijk om een artikel over de uitslagen van de Provinciale Statenverkiezingen te laten schrijven door een robot? NOS testte voor het eerst in de Nederlandse journalistiek met robotjournalistiek. Volgens de NOS lenen de verkiezingen zich uitstekend voor een experiment met robotjournalistiek; het is een afgebakend onderwerp met gestructureerde cijfers. In dit artikel lees je hoe de NOS-robot 355 artikelen schreef over de uitslagen.

De robot maakte voor elke Nederlandse gemeente – in totaal 355 – een artikel over de uitslagen van de verkiezingen. De NOS-robot ging zelfstandig te werk en maakte een artikel op basis van ANP-data, zoals de naam van de gemeente, het percentage stemmen en het opkomstpercentage.

Giselle van Cann, plaatsvervangend hoofdredacteur NOS Nieuws en bij de omroep mede verantwoordelijk voor het NOS Lab*: “De verkiezingen lenen zich uitstekend voor een experiment met robotjournalistiek: het is een afgebakend onderwerp met gestructureerde cijfers. Tot nu toe lieten we per gemeente alleen een staatje zien met de uitslag. Met de robot kunnen we van iedere gemeente in Nederland een geschreven artikel toevoegen. Dat is fijner voor mensen die liever tekst lezen dan zelf grafieken en cijfers interpreteren. Daarmee is het een toevoeging op de ‘drogere’ uitslagen in de kaart.”

Sjabloon met logica

Een team van journalisten en developers van de NOS heeft een sjabloon ontwikkeld waarmee voor elke gemeente een goedlopende tekst wordt opgesteld. Om herhalingen te voorkomen, wordt gewerkt met diverse synoniemen als ‘de liberalen’, ‘de christendemocraten’ en ‘de partij van Jesse Klaver’. De percentages stemmen worden vervolgens geïnterpreteerd met varianten op uitdrukkingen als ‘wonnen licht’ en ‘verloren fors stemmen’, afhankelijk van de grootte van het verschil met vier jaar geleden.

Dit sjabloon bevat 76 dynamische velden, die door de robot worden ingevuld. De meeste programmeertijd ging zitten in de uitzonderingen, bijvoorbeeld een situatie dat partijen exact hetzelfde aantal stemmen hebben gekregen. Uiteindelijk zijn er per gemeente 7.200 varianten van het artikel mogelijk, enkelvoud versus meervoud, en variaties in lidwoorden niet meegerekend.

Dynamische velden NOS-robot
Een voorbeeld van een artikel met verkiezingsuitslagen (met gesimuleerde data). De dynamische velden zijn gemarkeerd.

Van Cann: “Doel van het experiment met robotjournalistiek is om te leren hoe de technologie werkt, niet om het redactionele proces te automatiseren. Nieuws herkennen, maken en duiden blijft altijd mensenwerk.”

Datatools voor mediamakers

Wil je meer weten over nieuwe digitale tools voor journalisten, redacties en uitgevers van nieuwsdiensten? Op 7 mei organiseren we samen met Beeld en Geluid een Cross Media Café over datatools. Want hoe haal je nieuws uit bergen vol data? Hoe kan je op een nieuwe manier nieuws publiceren en begrijpelijk maken? Samen met journalisten, data specialisten en redacties kijken we naar de invloed van data tools op het volgen, begrijpelijk maken en publiceren van het laatste nieuws. Meer informatie en inschrijven