Moeten we voor de nieuwsvoorziening van de toekomst vooral kijken naar de journalistiek? Of moet het antwoord op de uitdagingen van de komende jaren vooral komen vanuit de business of de technologie? De conclusie na het Cross Media Café Nieuwsvoorziening van de Toekomst is dat het waarschijnlijk een beetje van alledrie zal zijn. De nieuwsbedrijven zijn nog zoekende naar het beste recept. Ze zijn al wel volop met nieuws aan het experimenteren.
Voorlopig is het voornamelijk giswerk hoe de nieuwsvoorziening zich de komen jaren gaat ontwikkelen. Consultancybedrijf Deloitte heeft een scenariostudie gedaan in een poging een tipje van de sluier op te lichten. Twee belangrijke factoren die de scenario’s hebben bepaald, zijn volgens Jan-Piet Nelissen de invloed van tech en social en het vertrouwen in nieuws en de journalistiek. In november presenteert Deloitte het complete rapport Future of News.
Het lijkt er wel op dat ook AI een rol gaat spelen in de ontwikkeling van de nieuwsvoorziening. Yael de Haan, lector Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie van de Hogeschool Utrecht, deed er onderzoek naar. Zij kwam tot de conclusie dat redacties nog maar nauwelijks AI gebruiken. Vaak hebben journalisten ook geen idee dat tools die ze gebruiken, zoals Google, in belangrijke mate worden beïnvloed door algoritmes, bleek uit een proef die het lectoraat van De Haan deed.
Noortje van Eekelen van ACED zoekt de oplossing meer in de samenwerking tussen designers en kunstenaar met de journalistiek. Er is volgens haar een hele nieuwe generatie makers die zich als journalist gedraagt. “We moeten meer met een artistieke bril naar de journalistiek kijken”, zei Van Eekelen. Dit ‘designalism’ kan leiden tot verrassende nieuwe concepten zoals onlangs bleek tijdens het programma Designalism Newsroom.
Giselle van Cann, de kersverse hoofdredacteur van de NOS, is het niet zo eens met de doemscenario’s rond het vertrouwen in het nieuws en de journalistiek. 85% van de Nederlanders heeft vertrouwen in de NOS, zegt zij. “We kunnen niet de hele dag bezig zijn met wantrouwen, daar krijgen we slechte journalistiek van.” Bij de NOS wordt volop geëxperimenteerd met nieuwe concepten zoals een speciale nieuwsproductie voor laaggeletterden, maar Van Cann is terughoudend met het gebruik van allerlei nieuwe tools zoals robotjournalistiek. Die kan je best af en toe inzetten zoals bij verkiezingen, maar daar blijft het wat Van Cann betreft voorlopig bij.
Van Cann’s collega bij RTL Nieuws, Ilse Openneer, ziet wel wat in nieuws op de streamingplatformen. “De toekomst van RTL Nieuws ligt deels op Videoland“, zegt zij. Zo is sinds kort een documentaireserie van Erik Mouthaan over de ontwikkelingen in de VS daar te zien. “Je ziet daar een heel andere Erik Mouthaan dan je gewend bent bij RTL Nieuws. Het is andere journalistiek.”
Ook het persbureau ANP zit niet stil. Directeur Martijn Bennis onthulde dat het ANP het initiatief heeft genomen voor de oprichting van een stichting, UseTheNews. Die heeft als doel om jongeren beter te bereiken met nieuws. Een vraagstuk waar veel mediabedrijven mee worstelen. UseTheNews wil met jongeren labs opzetten om te kijken wat wel werkt en wat niet. Daar moeten ook de scholen en journalistieke opleidingen bij worden betrokken.
De journalistiek directeur van DPG Media, Philippe Remarque, vindt dat redacties veel meer moeten experimenteren. “We willen nieuwe vertelvormen ontwikkelen waarbij we data over gedrag en contentconsumptie als leidraad gebruiken. “We willen relevant zijn en dicht bij de lezer blijven. Daarom hebben we ook focus op de dagelijkse leesbehoeften van de consument.” Remarque gaf toe dat hij als hoofdredacteur van De Volkskrant het redactionele beleid “geheel op de onderbuik” deed. “Dat was heerlijk, maar met data is het ook heerlijk.”
Foto’s zijn van Lex van Lieshout.