De paringsdans tussen zzp-er en opdrachtgevers in coronatijd

In mijn vorige column ben ik ingegaan op het omzetverlies van zzp-ers in de eerste helft van 2020, zoals die door het CBS zijn vastgelegd. Dat was aanzienlijk in de media & entertainmentsector, zoals te verwachten. Interessant is om te zien welke verschuivingen er nu precies te zien zijn in de aard van het werk van zzp-ers onder invloed van het coronajaar. Dat kan mooi door naar de cijfers van de 8e editie van het zelfstandigenonderzoek van ABN AMRO en Adapt te kijken, dat medio januari is verschenen.

Uurtarieven zelfstandigen gedaald

Hun onderzoek kijkt vooral naar de hoogopgeleide zzp-er, ook wel de zelfstandige professional genoemd. Deze groep is groeiende en maakt nu al 49% uit van alle zzp-ers. Deze zogenaamde kenniswerkers werken veelal voor grote opdrachtgevers en hebben ook vaak lange opdrachten. Dat maakt dat we het onderzoek niet helemaal kunnen gebruiken om naar onze sector te kijken. Maar er zitten interessante uitkomsten in voor zowel opdrachtgevers als zelfstandigen.

Het aantal gewerkte uren door alle zzp-ers is in 2020 gedaald naar 33 uur per week (was 35 uur), en uit bijvoorbeeld een onderzoek van zelfstandigenplatform Hoofdkraan, waar veel creatieve makers offerters uitbrengen, blijkt dat het gemiddelde uurtarief is gedaald van 49 naar 43 euro.

Dames opgelet!

Voor het eerst in jaren zijn de verschillen tussen mannen en vrouwen weer groter geworden, aldus het ABN AMRO-onderzoek: vrouwen krijgen 3,5 euro per uur minder; op jaarbasis is dat toch weer zo’n vijf- tot zesduizend euro. Dames, opletten dus bij het onderhandelen!

Verder zien ze dat steeds meer zelfstandige professionals de overstap maken naar het opzetten van een BV. Een andere interessante verschijning is dat zp-ers het model ‘uurtje-factuurtje’ steeds vaker inwisselen voor prestatiebeloning. In 2015 zei slechts 8% opdrachten aan te nemen waarbij je voor een fixed fee een resultaat oplevert aan de opdrachtgever; dat is in 2020 gestegen naar 26%. De risico’s dat je daarmee meer uren draait dan aanvankelijk ingeschat is daarbij natuurlijk levensgroot.

Variatie in contractvormen

Wat ook in het oog springt, is dat zp-ers steeds meer open staan voor andere contractvormen, zoals tijdelijk in loondienst gaan voor een mooi project. Dat past bij het beleid van werkgevers die vooral kijken naar de competenties van externen bij het vervullen van vacatures. De contractvorm kan vervolgens allerlei vormen aannemen, van uurtje-factuurtje en fixed fee-opdrachten tot aan uitzend-, payroll- en detacherings-overeenkomsten tot aan loondienstverbanden. Zelfstandigen moeten goed opletten wat zij daarin zelf willen, ook gezien de DBA-wetgeving die nog steeds niet definitief is. Om te checken of je een echte zelfstandige bent en geen verkapte medewerker, is sinds kort de zogenaamde webmodule als pilot geopend.

Succesvol samenwerken

De belangrijkste learnings van het onderzoek is dat zelfstandigen en freelancers steeds meer gevraagd zullen worden om in de groeiende behoefte aan echt specifieke expertises die niet of nauwelijks voorhanden zijn in de organisatie zelf, te voorzien. Zzp-ers moeten dus zorgen dat ze aan die unieke expertises blijven werken. En opdrachtgevers moeten andere kanten van zichzelf laten zien om interessant te blijven voor die zelfstandigen. Hieronder een mooi staatje van wat zelfstandigen zien als belangrijke competenties voor succesvolle samenwerking.

Leiding kunnen geven en klantgerichtheid speelden volgens de respondenten een veel minder grote rol ten opzichte van 2019. Dat is natuurlijk niet vreemd als je als zp-er bijna alleen online samenwerkt met je klant.

En het bedrijfsimago doet er steeds minder toe bij het kiezen van opdrachtgevers: de cultuur van de organisatie en het werkgeversmerk (zgn. employer branding) worden steeds doorslaggevender. Dat is een trend die de komende jaren alleen nog maar belangrijker zal worden, voor zowel zelfstandigen op zoek naar een opdracht als de sollicitant op zoek naar een loondienstverband. Werk-/opdrachtgevers zullen zich moeten laten zien als onderstaande paradijsvogel om het hart van de ander te winnen. En sowieso fijn om naar te kijken na weer een lange online corona-werkdag!

De uitgebreide samenvatting van het ABN AMRO-onderzoek is hier te vinden.

PS. Dit voorjaar starten we een groot onderzoek naar de positie van zzp-ers en freelancers in de creatieve sector. Wil je daarover mee denken of heb je tips voor onderwerpen? Neem dan even contact op via mir@mediaperspectives.nl

Door: Mir Wermuth, Programmamanager Talent