Datatools voor nieuwsmakers

Wat zijn interessante tools voor nieuwsmakers? Welke tools komen er allemaal nog aan? Er worden steeds meer tools ontwikkeld voor nieuwsmakers. Bijvoorbeeld voor het herkennen van fake news of voor het optimaliseren van content en distributie. In het tweede Cross Media Café van 2019 kwamen nieuwsmakers, onderzoekers en innovatieve bedrijven samen om het te hebben over de toekomst van nieuws.

Herkennen fake news

Fake news is over de jaren een groot probleem geworden. Met de nieuwste technologieën is het niet alleen mogelijk om een geloofwaardig nepartikel te schrijven, maar ook om fake video’s te creëren. 3DUniversum, TrusttheSource en onderzoekers van CaptureBias hebben tools gecreëerd waarmee nep nieuws te herkennen is.

Tegenwoordig zijn machines veel beter in het maken van fake video’s dan mensen vertelt professor Theo Gevers. Hierboven zie je een video waarin te zien is hoe onderzoekers van University of Washington een fake video van Obama maakten. Met 3Duniversum heeft Theo een tool ontwikkeld waarmee je gezichten in fake video’s kan controleren op echtheid. De software maakt een heatmap waarin imperfecties van een beeld worden gemarkeerd.

Ook Twitter is een nieuwsbron voor journalisten. Maar ook trollen, bots en fakeaccounts zijn volop aanwezig op dit platform. Maar hoe controleer je of je nieuwsbron betrouwbaar is? Dit kan met de software van TrusttheSource. De software bestaat uit algoritmes die zijn getraind om nepnieuws te herkennen, gebaseerd op 40 indicatoren. Zo blijkt dat veel scheldwoorden, weinig volgers of een grote hoeveelheid tweets, vaak voorkomen bij accounts die nepnieuws verspreiden. Met deze applicatie duurt het factchecken van tweets geen uren meer, maar minuten.

Naast fake news is partijdigheid van nieuws platformen een probleem waar veel aandacht voor is. CaptureBias onderzocht de video’s van verschillende nieuws kanalen, zoals CNN en Russia Today. Uit hun tool bleek dat Russia Today bij de annexatie van de Krim over onafhankelijkheid sprak, tegenover het woord annexatie dat de andere kanalen gebruikten.

Optimaliseren content en distributie 

Er worden dus datatools ingezet waarmee fake news wordt gevonden, maar tools helpen ook met het optimaliseren van content. Zo bepalen nieuwsmakers welke distributiekanalen het beste kunnen worden ingezet. Wat kunnen redacties en journalisten met Google News Lab, NewsChain, en SmartOcto?

In Google News Lab kunnen journalisten Google-tools voor rapportage en storytelling vinden. Laurens Vreekamp, Teaching Fellow bij het Google News Lab presenteerde vijf tools waarmee journalisten aan de slag kunnen. Waaronder Data GIF Maker en Flourish; dit zijn tools waarmee je data kan visualiseren. Verder kan je met de animatietool Google Earth Studio afvliegen op een locatie; dit is handig als je bijvoorbeeld de omgeving van een locatie wilt laten zien. Deze tool werd ingezet bij de ingewikkelde reddingsoperatie van peuter Julen in een Spaanse put.

Newschain is een tool die journalisten kunnen gebruiken om de leeservaring van online verhalen te verbeteren. Met Newschain zet een journalist informatie in uitvouwbare blokken. De lezer kan dan zelf bepalen of hij geïnteresseerd is deze extra content. Dit kan bijvoorbeeld een uitleg, samenvatting, profiel of duiding zijn. Medeoprichter Pepijn Nagtzaam vertelt dat het interessante aan Newschain is dat de blokken herbruikbaar zijn. Naast tijd besparen in het maakproces kan de redactie ook gedetailleerd inzicht krijgen in het leesgedrag van het publiek.

Wanneer het verhaal van een journalist online staat, kan de redactie met SmartOcto realtime de online impact meten. Volgens medeoprichter Rutger Verhoeven is er zoveel data beschikbaar, maar is de kunst om concreet iets te doen met die gemeten data. Daarom geeft SmartOcto de redactie tips om de impact van een artikel te vergroten. Een tip kan bijvoorbeeld zijn: schrijf een extra tweet, of maak een follow-up artikel. Maar ook wanneer er opvallend veel verkeer binnenkomt via een bepaald kanaal krijgt de redactie een notificatie.

Datatools bij traditionele nieuwsmakers

Een traditionele nieuwsmaker die soortgelijke datatools gebruikt en ontwikkeld is ANP. Mark Westerhoff, CTO & Manager Operations bij ANP liet een aantal tools zien die zij gebruiken voor het verzamelen en delen van nieuws. Voor de zakelijke markt werken zij met Media Distillery om video’s te doorzoeken en markeren. Ook wordt gewerkt met EzyInsights. Dit Finse bedrijf deed twee keer mee aan een event van MediaMatters en heeft daar verschillende klanten aan overgehouden, onder meer het ANP.

Een innovatief samenwerkingsverband op dit gebied is Regiolab. Hier werken elf regionale omroepen samen aan journalistieke tools. Op dit moment draaien er drie pilots vertelt projectleider Just Vervaart. De regionale publieke omroepen willen laten zien dat ze er zijn voor de hele regio. Een tool die erbij helpt om de hele regio te bedienen en bereiken is De Nieuwskaart. Hier wordt gevisualiseerd waar nieuwsberichten zijn geplaatst om ervoor te zorgen dat elke hoek van de provincie van nieuws is voorzien. Daarnaast doen zij een pilot met het A/B-testen van verschillende koppen. Ook wordt er geëxperimenteerd met een database met persoonlijke voorkeuren.

Robot- en datajournalistiek

De NOS maakte tijdens de Provinciale Statenverkiezingen voor het eerst gebruik van robotjournalistiek. Journalisten en developers hebben samen een sjabloon ontwikkeld waarmee voor alle 355 gemeenten een tekst wordt opgesteld. Het sjabloon bevat 76 dynamische velden, die ingevuld konden worden met bijvoorbeeld de naam van de gemeente, het percentage stemmen en de naam van de partij. Ook werden er voor de afwisseling synoniemen gebruikt. Er ging ook veel tijd zitten in de uitzonderingen, want wat doe je als twee partijen hetzelfde percentage stemmen of zelfs hetzelfde aantal stemmen krijgen? Volgens innovatiemanager Gonnie Spijkstra zijn de resultaten succesvol, iedere gemeente is namelijk opgezocht en na twee dagen waren er in totaal 461.000 zoekopdrachten. . Daarom komt een vervolg op dit experiment, tijdens de Europese Parlementsverkiezingen gaat de NOS weer robotjournalistiek inzetten.

Daarnaast heeft KRO-NCRV Pointer opgericht. Dit is een journalistiek platform met visuele verhalen op basis van cijfers. Ze onderzoeken data en proberen deze complexe ideeën visueel aantrekkelijk te maken voor het grote publiek. Daarbij wordt ook de hulp van het publiek gevraagd. Hun basisprincipes zijn dan ook visualisatie, transparantie en participatie. Onderzoekcollectief Bellingcat maakt ook gebruik van participatie. Zij lossen cases op door middel van vrijwilligers, met deze mankracht hebben zij de capaciteit om een zaak als MH17 op te lossen.

Interviews en foto’s

Bekijk ook de interviews die zijn afgenomen:

• Gonnie Spijkstra over robotjournalistiek bij de NOS
• Mark Westerhoff over datatools bij het ANP
• Theo Gevers (3DUniversum) over het detecteren van fake video’s 

Tijdens het Cross Media Café Datatools voor nieuwsmakers maakte Lex van Lieshout foto’s. Deze zijn hier terug te vinden.

Volgende Cross Media Café

Kom jij op dinsdag 25 juni naar het volgende Cross Media Café? Het zal weer gaan over een actueel thema in de media-industrie. Op dit moment zijn wij druk bezig met het samenstellen van het programma. Houd deze pagina in de gaten voor meer informatie.