Blik op de toekomst van het nieuws

In deze tijd waarin vooral technologische ontwikkelingen steeds sneller lijken te gaan, is het bijna ondoenlijk om de toekomst te voorspellen. Dat geldt voor de media-industrie als geheel, maar zeker ook voor de nieuwssector. Het is al knap als je een paar jaar vooruit kan kijken, laat staan naar het jaar 2030. Toch doet Deloitte dat met 4 scenario’s voor de toekomst van het nieuws. Welke factoren gaan die toekomst bepalen en wat is er nodig om de waarde van nieuws veilig te stellen?

De honger naar informatie tijdens de pandemie in combinatie met de toenemende afhankelijkheid van de consument van digitale technologie, heeft de nieuwssector nieuw leven ingeblazen. De grote mediabedrijven hebben een aanvankelijke inzinking in de reclamemarkt overwonnen en flinke omzetgroei gerealiseerd. Dat is vooral te danken aan een stijging van het aantal abonnementen. De mediabedrijven breiden nu hun digitaal productportfolio uit, met aanzienlijke investeringen in technologie en talent.

Nu de oorlog in Oekraïne een nieuwe crisis is die de nieuwscyclus domineert, is het de uitdaging voor nieuwsorganisaties om hun inkomstenstromen bestendiger te maken. Hoe kunnen ze veelbelovende formats en technologieën gebruiken om nieuwe lezers aan te trekken en bestaande vast te houden? Hoe binden ze moeilijk bereikbare publieksgroepen zoals jongeren? Wat zijn de volgende grote doelwitten voor fusies en overnames? Welke invloed hebben grote platformen en regelgevers op de nieuwsindustrie? Het zijn de grote vragen waarop de antwoorden nog lang niet duidelijk zijn.

Poortwachters van het nieuws

Naast die zakelijke uitdagingen is er het nieuws zelf. Beantwoordt dat eigenlijk nog wel aan de eisen van de tijd? De tijd dat mediaorganisaties de poortwachters waren van het nieuws ligt achter ons. We leven nu in een wereld waarin media nog steeds de nieuwsagenda bepalen, maar platformen de toegang tot het publiek controleren. Je kunt je ook afvragen of op het grote publiek gericht nieuws niet z’n beste tijd heeft gehad. Is het niet een concept uit de voorbije tijd van massamedia? Is het misschien tijd voor news-as-a-service, waarbij de behoeften van specifieke doelgroepen centraal staan? Data en technologie bieden immers de mogelijkheid om beter naar het publiek te luisteren en mensen te (h)erkennen als individuen en leden van communities, en ze juist niet te zien als massa.

En dan is er nog de journalistiek. Die verliest vaak de strijd om aandacht en in sommige gevallen ook het vertrouwen van het publiek. In Nederland is het vertrouwen in het nieuws gedaald, vooral onder jongeren. Verder neemt het aantal nieuwsmijders toe, blijkt uit onderzoek. Misschien is dat te wijten aan de nieuwscultuur op redacties en het voornamelijk negatieve karakter van nieuws dat daarvan het gevolg is.

Toekomst van het nieuws

Er is dus alle aanleiding om het eens te hebben over de toekomst van het nieuws. “Voorspellen is moeilijk, vooral als het over de toekomst gaat.” Een citaat dat veelal wordt toegeschreven aan Nobelprijswinnaar Niels Bohr, maar ook aan talloze andere wetenschappers en beroemdheden. Het citaat is een open deur, maar tegelijkertijd ook een waarschuwing voor de toekomstmodellen die steeds vaker verschijnen over uiteenlopende thema’s. Het is niet zo moeilijk om een model te vinden dat goed bij data uit het verleden past. Maar het is heel wat anders om een model te vinden dat de data kan identificeren die bepalend zijn voor de toekomst.

Toekomstscenario’s zijn er genoeg, ook over nieuws en journalistiek. Eind vorig jaar publiceerde het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek al de Scenariostudie Journalistiek 2035. De vier scenario’s Extremes, Money, Bubbles en Careful draaien vooral om de verspreiding van desinformatie en het vertrouwen in de media. Opmerkelijk, want uit het eerder genoemde Digital News Report blijkt het met de zorgen over foutieve of misleidende informatie online in ons land nogal mee te vallen. “De zorgen nemen in alle leeftijdsgroepen af en opnieuw zijn zorgen over mis- en desinformatie in Nederland klein in vergelijking met andere landen”.

Internationale experts

Nu is het Deloitte dat z’n tanden zet in het thema nieuws. In september komt het bedrijf met een rapport met de titel ‘Future of News‘. Deloitte heeft nu al een tipje van de sluier opgelicht. Voor het eerste deel van de studie zijn meer dan 30 internationale experts geraadpleegd. Met behulp van AI zijn 8 miljoen artikelen gescand om trends in het nieuws- en medialandschap te spotten. Deloitte identificeerde daarbij een groot aantal factoren en drijvende krachten die de toekomst van het nieuws in 2030 mogelijk vorm zullen geven. Samen met de experts werden die factoren gegroepeerd in 5 thema’s (zie afbeelding hieronder).

Die analyse heeft geleid tot 4 toekomstscenario’s. ‘Tech’ speelt een belangrijke rol in deze scenariostudie. Die term slaat niet alleen op de grote platformen, maar ook op technologische ontwikkelingen die impact hebben op de manier waarop we nieuws consumeren. Zo maken mediabedrijven in toenemende mate gebruik van AI voor aanbevelingen en om content te filteren. Ook wordt steeds meer technologie als blockchain ingezet om authenticiteit en betrouwbaarheid van nieuws te checken.

Scenario’s

Hieronder korte samenvattingen van de scenario’s die Deloitte plausibel acht:

• News Utopia: het nieuwslandschap is een bruisend divers ecosysteem, gekenmerkt door pluriformiteit en gezonde concurrentie tussen traditionele nieuwsverkooppunten en de techsector.  De meeste nieuwsconsumenten hebben gemakkelijk toegang tot een breed scala aan nieuwsbronnen en technologie biedt de mogelijkheid om de herkomst en betrouwbaarheid van deze bronnen te controleren.
• Benevolent Big Tech: veel nieuwsorganisaties zijn opgeslokt door techplatforms. Ze zoeken een evenwicht tussen brede toegang tot nieuws en het kapitaliseren op de betalingsbereidheid van nieuwsconsumenten. Aangezien veel investeerders belang hechten aan relevantie, investeren de techplatforms meer in impactvolle journalistiek.

• Ignorance is Bliss: veel nieuwsorganisaties en -medewerkers worden overgenomen door grote techplatforms. Daardoor neemt de consolidatie in de markt toe en blijft de controle in handen van een kleine groep. Nu nieuws over het algemeen via ‘gratis’ platforms wordt verspreid, worden de bedrijfsmodellen meer op adverteerders gericht en kostenbewust.
• Multidimensional Tribes: consumenten richten zich op vertrouwde perspectieven en bronnen. Dit moedigt precieze targeting aan en op interesses gefilterde inhoud. Deze filterbubbels kunnen ertoe leiden dat slechts een klein aantal ‘betrouwbare’ bronnen het publiek voorziet van wat zij willen.

Nieuwsconsument

Welk scenario zich ook zal afspelen, de gevolgen zullen groot zijn. Voor de nieuwsconsument en nieuwsorganisaties, maar ook voor de techplatformen en overheden. Deloitte wil zich in de tweede fase van de studie dan ook richten op die gevolgen. Daarbij staat de vraag centraal hoe de maatschappij kan anticiperen op deze scenario’s en wat er nodig is om de toekomstige waarde van nieuws veilig te stellen. Daarover horen we dus meer in september.

Hoe boeiend deze scenario’s ook zijn, blijft de vraag of het niet nodig is om het nieuws zelf te herdefiniëren. Er is niets dat zegt dat nieuws zoals het was, nieuws is zoals het zou moeten zijn. Misschien moeten we het wel gaan zien als een dienst, die niet gebaseerd is op massa maar op communities en hun behoeften. Dan wordt nieuws gedreven door die behoeften, niet door de veronderstellingen, zakelijke en andere vereisten van nieuwsorganisaties.

Media Perspectives organiseert op dinsdag 6 september het Cross Media Café – De Nieuwsvoorziening van de Toekomst. Onderdeel daarvan is een gesprek met Deloitte over het rapport “Future of News’.