Visual en social radio met VidiGo en 3FM @ CMC Noorderslag

Sociale media, visual radio, nieuwe platforms: het radiolandschap is in voortdurende verandering. In deze sessie op Eurosonic gingen Ranil Kralendonk (VidiGoTV), Wilbert Mutsaers (NPO) en Giel Beelen (3FM) in op de belangrijkste veranderingen. We keken naar verschillende manieren waarop sociale media en radio met elkaar verbonden worden en hoe radio televisie wordt door ‘visual radio’ toepassingen.

Visual Radio: geautomatiseerde tv-uitzendingen van radio

De wijze waarop men radio luistert, verandert. Men gebruikt steeds minder echte radio’s en luistert vaker social en via apps op mobiel of tablet. 90% van de media interactie vindt plaats via een scherm. Wat doen radiostations met deze nieuwe vorm van radioconsumptie? Hoe spreek je consumenten aan die radio op een heel andere manier gebruiken?

Softwarebedrijf VidiGo heeft hiervoor Visual Radio ontwikkeld, vertelt Ranil Kralendonk, business developer bij VidiGo. Visual Radio zorgt ervoor dat radiomensen ook goed op te zien zijn op tv of internet. Visual Radio maakt geautomatiseerd een tv-uitzending van radio. Daarnaast zijn er mogelijkheden voor social media implementatie in de uitzending, kan men zien welke nummers er spelen en via YouTube filmpjes bekijken over wat er in het programma besproken wordt. Een recent voorbeeld van Visual Radio is het Glazen Huis van 3FM. Andere klanten zijn onder andere Radio1, Top2000, Radio 538, SVT (Zweden), ABC (VS), Radio Pilatus (Duitsland), BBC (UK) en Radio1 (Australië). Bij de BBC hangen 72 camera’s in het kantoor. Zij gebruiken de geautomatiseerde camerabeelden voor in de eigen organisatie. Zo kan bijvoorbeeld de sportafdeling kijken wat er bij de nieuwsredactie gebeurt.

Dagvoorzitter Monique van Dusseldorp vraagt: “Waarom willen mensen VidiGo als radio oplossing?” Kralendonk antwoord dat de oplossing heel nauwkeurig werk. “Als de dj praat, komt hij in beeld, als de gast praat, komt die in beeld. Praten ze allebei, dan komen ze allebei in beeld. Dit gebeurt volledig geautomatiseerd, er is haast geen operator meer nodig. Alleen emotie is moeilijk te vangen, maar we zijn bezig dat te verbeteren.”

Ranil Kralendonk (VidiGo) @ CMC Noorderslag from iMMovator

Wat doen radiomakers met social radio?

We hebben gehoord hoe de nieuwe radiobeleving mogelijk gemaakt wordt, maar wat betekend dit voor de radiomakers? Hierover vertellen Wilbert Mutsaers, NPO zendermanager van 3FM, Radio 6 Soul & Jazz, KX Radio en FunX, en Giel Beelen, DJ en presentator bij 3FM.

Beelen vindt vooral het contact met luisteraars een fundamentele verandering bij het radio maken. Vroeger had hij wel contact met luisteraars, maar dat was sporadisch via de telefoon. Dj’s kwamen niet op tv, niemand kende hen. “Ik heb in mijn begindagen op de radio een interview gegeven aan het Achtuurjournaal met een pruik op. Niemand die het door had, omdat men alleen mijn stem kende en ik nog nooit op tv was geweest”.

Dat is nu wel anders. Giel Beelen is een bekende Nederlander en komt veelvuldig op tv, ook als hij radio maakt. Mutsaers daarover: “Wij noemen het geen visual radio, maar social radio. Beeld hebben we al een jaar of 7, 8, met handheld camera’s of geautomatiseerd. Beeld bij radio is heel eenvoudig en goedkoop te maken. Tegenwoordig kan je alles doen met radio wat je wilt”.

Bijvoorbeeld integratie van social media bij de radiostream op website. Mutsaers: “We proberen meer te doen dan het gewone radio maken”. Social media vormen een groot deel van de nieuwe dingen die bijvoorbeeld 3FM probeert. “Bij alle vormen van social media zeggen we ‘laten we het maar proberen’. Sommige dingen nemen dan een grote vlucht, bijvoorbeeld Twitter. Nu zijn we de enige radiozender op Spotify. De 3FM app is de één na meest gebruikte Spotify app”, aldus Mutsaers. “Maar Spotify is geen radio, het is in principe gewoon een playlist. Je hebt geen interactie met luisteraars”, meent Beelen. Mutsaers beaamt dit: “Er is veel behoefte aan ‘guidance’ van de dj bij de muziek. De dj’s hebben dus nog steeds een grote functie.”

Dat social radio een vlucht heeft genomen blijkt wel uit de volgende cijfers. De Glazen Huis actie zorgde voor 3FM voor een bereiksrecord van 12,1 mln mensen via tv, radio, online en mobiel. Via Facebook heeft meer dan 200.000 volgers, via Twitter volgen 135.000 mensen @serieousrequest en 93.000 volgen @3fm en er waren 688936 mentions van de hashtag #SR12.

Deze cijfers tonen naast de grote groei van social radio aan dat mensen daadwerkelijk meeleven met een radioprogramma. Mutsaers: “Als de webcams uitvallen, is er paniek en dan merken we weer hoeveel mensen er kijken. We krijgen dan heel veel reacties. Mensen bemoeien zich zelfs met de vorm en de inhoud. En het is heel eenvoudig en goedkoop te maken. 3FM is allang geen radiostation meer, maar een mediaplatform. En dat tegen lage kosten. Maar we blijven de balans tussen social en radio goed in de gaten houden.” Beelen: “Ik denk dat er een heel groot verschil is tussen radio en tv. Radio moet het sleutelgat blijven waar je doorheen kan kijken. Radio is minder vluchtig geworden door alle verschillende manieren om contact met luisteraars te hebben. Daardoor kan ik ook meer duiding geven aan nummers. Dat vind ik erg fijn.”

Van Dusseldorp vraagt waar Mutsaers en Beelen de toekomst van radio in zien. Beelen: “Radio wordt alleen maar belangrijker. Er is nog nooit zoveel radio geweest met bijvoorbeeld Spotify. Er is dus veel meer duiding nodig en daar zie ik mijn taak als ‘platendraaier’ voornamelijk in”. Mutsaers: “Je kan in Spotify niet intypen ‘nieuwe muziek’, je zal altijd ergens op moeten zoeken. Guidance blijft dus belangrijk. En het voordeel van radio is dat we veel uit kunnen proberen. Dus als iets niet lukt, is dat geen ramp en kunnen we het zo lozen. Zoiets kan niet bij het Achtuurjournaal.”

Wilbert Mutsaers (NPO) en Giel Beelen (3FM) @ CMC Noorderslag over social radio from iMMovator on Vimeo.

Column Wilbert Mutsaers
Voor het iMMovator trendboek 2013 schreef Wilbert Mutsaers onderstaande column over radio.

Dead & Gone: Radio GaGa

Het mantra dat nieuwe media oude niet verdringen, kan de prullenbak in. Radio is er geweest, museum-waardig, klaar, dead & gone.

Muziek en nieuws zijn op elk moment overal gratis toegankelijk en deelbaar. Daar is radio niet meer voor nodig. ‘Radio GaGa’ van Queen was in de jaren tachtig al een nostalgisch dankbetuiging aan iets wat zijn beste tijd leek te hebben gehad. The Buggles lieten in de jaren zeventig al weten hoe dat kwam: ‘Video killed the radiostar’. Met die ‘video’ van toen gaat het evengoed ook niet erg best. Na The Box – betalen om een video te kunnen zien, best grappig  – heeft TMF het loodje gelegd en MTV is nog wel eh…iets, ergens. De muziekkijker zit nu achter het YouTube-stuur.

Streaming muziekdiensten als Spotify, Deezer en iTunes 2.0 – Apple zal toch ook eens streaming en social moeten worden in 2013 – bieden vrijwel gratis muziek aan en noemen hun playlistjes ‘radio’. Indien er genoeg bandbreedte is en dataverkeer voor mobiele telefonie betaalbaar blijft, is het een kwestie van tijd dat dergelijke platforms ook beeld gaan meesturen. Youtube en VeVo werken andersom ook prima als radio met beeld. Inclusief de commercials. Dus waarom nog radio luisteren?

Diverse internationale studies lijken in lijn daarmee aan te tonen dat jongeren recent gemiddeld wat minder naar de traditionele radio zijn gaan luisteren en dat terwijl hun muziekconsumptie en ander mediagebruik juist gestegen zijn. Ouderen zullen dan op termijn wel vanzelf volgen. Die weten inmiddels ook wel wat ‘On Demand, iPad, & Whatsapp’ is. Het heeft dan misschien wat langer geduurd, zo gaat dat – de cd is er ook nog steeds, en mijn koelkast bestelt nog steeds geen melk – maar de visionairen en techneuten hebben dan misschien toch een keer wel gelijk gekregen: WWW heeft radio overbodig gemaakt.

Not.

Radio is springlevend en zal komende jaren steeds meer als epi-centrum van brede mediamerken gaan fungeren. Zo ontdekken jongeren nieuwe muziek nog steeds aantoonbaar het meeste via radio. Er bestaat samenhang tussen radio luisteren, social mediagebruik, en toegenomen muziekconsumptie. Onderzoekers, strategen, marketeers en media-inkopers opgelet dus. Dat komt deels doordat de muzieklabels zoals Universal en Sony hun exclusiviteit op distributie van muziek hebben verloren en muziekconsumptie aan het schuiven is van ‘bezit’ naar ‘toegang hebben tot’. En dat levert onder aan de streep een stuk minder geld op voor deze labels, met als gevolg veel minder beschikbaar marketinggeld en bijbehorende agenda-settende kracht. Simpel gezegd: radio is nog meer dan voorheen nodig om nieuwe muziek op de radar te krijgen. Waar de grote promotors van concerten en festivals zoals Live Nation en AEG voorheen voor hun marketing ook grotendeels konden leunen op investeringen van deze labels, zijn zij in dezelfde voedselketen ook nu meer aangewezen op ‘free mass publicity’. Radio dus.

De slagkracht van radio is bovendien verder gegroeid omdat radio het ideale verbindingscentrum is voor wat ik bij deze doop tot ‘social massmedia use’: individueel in verbonden netwerken als Twitter, en dus toch met zijn allen, praten over en reageren op massa-mediale gebeurtenissen: Serious Request bijvoorbeeld. Verder heeft radio als unieke en toegevoegde waarde de gidsfunctie: aanreiken van nieuwe muziek en duiding daarvan vinden de meeste mensen toch prettig al is het maar uit tijdsgebrek. En last but not least: de gedeelde ervaring bij het luisteren. De wetenschap dat je samen met vele anderen naar hetzelfde luistert, creëert urgentie, een prikkel, een ‘nu’ gevoel dat er niet is als je dezelfde song individueel op iPod luistert.

Radio ligt niet aan het infuus zoals bijvoorbeeld fysieke kranten die worstelen met hun businessmodel, distributie en de dynamiek van het snelle en gratis online nieuws. Radio is relatief goedkoop, kan juist als geen ander medium snel acteren en reageren – want live -, kan op alle manieren gedistribueerd worden – FM, online, mobiel, DAB+ met beeldmogelijkheid en op TV – en kan mede daardoor juist nieuwe ontwikkelingen faciliteren en versnellen. Radio kan tegelijk zowel lui als over-actief gebruikt worden: het is namelijk het medium dat het meeste ruimte biedt voor secundaire activiteiten. Radio is bovendien uitermate geschikt voor beeld terwijl je het ook met je ogen dicht kunt blijven volgen. Nieuwe media kannibaliseren radio niet, maar zijn een vliegwiel voor het oude medium en vice versa. Radio is herboren.

Radio = Visual radio = Social radio = Social audio = Social video stream = Transmediaal platform = Mediamerk

Kies maar als gebruiker. Of als maker, producent, mediaconcern.

De content-producent met een sterke en heldere radio-propositie kan zich door al deze mogelijkheden steeds beter als breed mediamerk profileren, overal gaan waar haar publiek zich bevindt, doorvertalingen maken naar trans-mediale evenementen en lineaire TV. Bij 3FM hangen al geruime tijd meer camera’s en TV-schermen in de studio dan microfoons.

De regels van het normale TV-kijken hoeven daarbij slechts ten dele gevolgd te worden. Radio met beeld is wat anders dan TV. Traditionele TV is van nature trager en duurder: de verwachtingspatronen liggen namelijk hoger. Radio met beeld kun je ook zonder beeld volgen. TV zonder geluid volgen is best lastig. Bij radio is de (af-)zender – het merk dus feitelijk – de kleinste eenheid, bij TV het programma: ik luister 3FM en kijk naar De Wereld Draait Door. Sociale media sluiten daarom beter aan bij radio dan bij TV. Als wij het thuis over ‘Het Tweede Scherm’ hebben, dan bedoelen we de TV in de slaapkamer. Bij radio versterkt juist alles elkaar: Gangnam Style!

Had Queen onbedoeld toch nog gelijk: ‘Radio what’s new, someone still loves you’.

-Wilbert Mutsaers
Zendermanager 3FM, Radio 6 Soul & Jazz, FunX